Koniec XIX wieku w Przemyślu to okres wzmożonej rozbudowy miasta związanej z budową twierdzy strzegącej Bramy Karpat, jak nazywano przejście rzeki Sanu z gór na nizinę. Przyrost ludności skutkował dużym ożywieniem w budownictwie mieszkaniowym, publicznymi przemysłowym. Podstawowym budulcem była cegła i spoiwo wapienne, a po 1880r. beton. Struktura miasta rozrastała się na materiale ceramicznym, z cegły budowano budynki administracyjne, szpitale, koszary, osiedla i mniej ważne dzieła forteczne. W związku z tym zapotrzebowanie na cegłę znacznie wzrosło po 1880r.,gdy rozpoczęto kolejną fazę budowy twierdzy.Dotychczasowe cegielnie o piecach mielerzowych czy też polowych nie nadążały z produkcją cegły, stąd pojawiła się potrzeba budowy cegielni o większej wydajności. W rejonie przemyskim pierwsza nowoczesna cegielnia powstała w Orzechowcach. Zapewne zastąpiła ona cegielnię polową produkującą na potrzeby twierdzy, zlokalizowaną w jej łańcuchu zewnętrznym. W jej miejscu powstał fort Xa, który zaczęto nazywać „fort cegielnia”. Cegielnię w Orzechowcach wybudowano w 1888r. Mimo przeprowadzonej kwerendy archiwalnej, nie udało się ustalić jej pierwszego właściciela. Kolejne wzmianki podają, że do 1939r., a także po 1945 cegielnia należała do Gromady Orzechowce,a następnie do Gminy Orzechowce. W 1950 roku przejęło ją Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie Wydział Materiałów Budowlanych, które przekazało ją w zarząd Jarosławskim Zakładom Terenowym Przemysłu Materiałów Budowlanych. Cegielnia posiadała powierzchnię 3,65ha, na której wybudowano piec kręgowy systemu Danneberga 12-komorowy z kominem o wysokości 6m w środku tego pieca. Pojemność pieca wynosiła 165000 sztuk cegieł,a jego wydajność miesięczna 360000 sztuk cegieł. Cegielnia posiadała suszarnie surówek o powierzchni 400m2 i pojemności 600000 sztuk cegieł, magazyn cegły, kierat konny do mieszania gliny, 8 stołów strycharskich, a także napędzane napędem zbiorowym półautomatyczny, prasę ślimakową Ø450, walce szybkobieżne Ø600, mieszadło dwuwałkowe, zasilacz skrzyniowy. Początkowo napęd zbiorowy napędzał lokomobil parowy zdemontowany w 1958r. i zastąpiony silnikiem wysokoprężnym typu Wola DT 150 o mocy 150KM i obrotach 1500 obr/min. W latach 60.napęd zbiorowy zastąpiono silnikami elektrycznymi. Surowiec i cegły transportowano na taczkach, a po 1950r .na wózkach szynowych (w liczbie 6 sztuk) na torowisku o długości 500mb. Cegielnia posiadała budynek administracyjno-socjalny,gdyż w okresie szczytu produkcyjnego obsługiwało ją 27 pracowników.Po modernizacji w latach 70. ubiegłego wieku wybudowano piec tunelowy. Z powodów ekonomicznych cegielnie zamknięto w latach 90. ubiegłego wieku.
Zdjęcia za niedługo....
