Dwa zespoły kolejowych blokhauzów w formie neogotyckich wież, strzegące żelaznego mostu kolejowego w Stanach, na dawnej linii Nowa Sól-Wolsztyn. Wybudowane ok. 1907r. równolegle z mostem. Jeden zespół znajduje się na zachodnim brzegu Odry, drugi znajdował się na wschodnim.


Most ma długość ponad 600m. Funkcjonował do lat 90. Później popadał w ruinę. Obecnie stanowi część trasy rowerowej.


Zespół lewobrzeżny - wieża południowa. Blokhauzy wykonane są z cegły. Nie były przygotowane do długotrwałej obrony. Miały za zadanie odeprzeć zaskakujący rajd wrogiej kawalerii( w domyśle carskich Kozaków).


Zespół lewobrzeżny - wieża północna. Ulokowanie blokhauzów na przecięciu mostu z wałem przeciwpowodziowym dawało dobre pole obserwacji i ostrzału. Poza tym wał mógł stanowić oparcie dla jednostek operujących w polu, idącym z odsieczą załogom blokhauzów.


Pojedynczy zespół obronny składał się z dwóch, połączonych ze sobą blokhauzów, pomiędzy którymi istniała komunikacja piesza na dwóch poziomach: nadziemnym (na poziomie mostu) oraz podziemnym (za pośrednictwem poterny.


Załogę pojedynczej wieży stanowiło prawdopodobnie 6 żołnierzy, co dawało 24 na cały most. W czasie 1WŚ blokhauzy były obsadzone przez żołnierzy 46. Pułku Piechoty Landwehry z Kożuchowa. Umocnienia uzupełniono zaporami z drutu kolczastego. Sam most natomiast wyposażono w zamykaną kratę forteczną.
Po wojnie, do końca lat 70. w lewobrzeżnym zespole mieściła się strażnica SOK w sile 2 ludzi.


Załoga blokhauzów uzbrojona była jedynie w karabiny powtarzalne systemu Mausera. Na zdjęciu jeden z otworów strzelniczych na dolnej kondygnacji. Znajdowało się ich tu łącznie 9.


Dolna kondygnacja została zbudowana na planie prostokąta o wymiarach 4,2 x 6,7 m. Pełniła funkcję socjalno – bojową. Ściany grubości ok.70cm. Wnętrze stanowiły cztery pomieszczenia: przedsionek, latryna, pomieszczenie ze studnią i izba sypialna wyposażona w składane prycze. Z jednej strony montowane były zawiasowo do ściany, z drugiej opierały się o widoczny kątownik. Na dolnej kondygnacji znajdował się też podręczny skład amunicji.


Wejście do 12 metrowej poterny łączącej blokhauzy pojedynczego zespołu.


Fragment poterny zespołu lewobrzeżnego. Ściany z cegły, strop z prefabrykatów.


Komunikacja pionowa rozwiązana była przy pomocy drabiny.
Na górnej kondygnacji widoczne relikty masywnych drewnianych drzwi wejściowych. Były wyposażone w przeziernik. Na zewnątrz, przed drzwiami, znajdowała się kładka prowadząca na most.


Otwór łączący kondygnacje zamykany był uchylną klapą.


Kondygnacja druga została założona na planie nieforemnego ośmioboku i wznosiła się ok. 3 metrów nad wałem przeciwpowodziowym (ok. 6 m nad poziomem terenu). Piętro to pełniło funkcję bojową. Nie pokrywa w całości planu kondygnacji dolnej, w wyniku czego na wolnym miejscu powstał mały taras, obmurowany ścianką z blankami. Strop kondygnacji nadziemnej również jest zwieńczony krenelażem. Pełnił on funkcję czysto dekoracyjną.


Górna kondygnacja zaopatrzona jest w 11 strzelnic. Grubość ścian to około 60 cm. Strzelnice wszystkich blokhauzów zostały tak ulokowane, by prowadzić ogień w sektorze 360 stopni. Dzięki temu uniknięto martwych pól ostrzału.


Prawobrzeżny zespół blokhauzów został zniszczony po 1945r. Cegły podobno zostały odzyskane. Przydały się okolicznym mieszkańcom.


Wydawało mi się że z zespołu na wschodnim brzegu Odry została jedynie kupka gruzów. Już miałem ruszać dalej, gdy...

...zobaczyłem strzelnicę! Czyli poterna się zachowała!



Kolejne zaskoczenie...Drabinka. Na lewym brzegu nie było po niej śladu.


Poterny obu zespołów mają identyczną konstrukcję i długość. Ta na wschodnim brzegu Odry została dodatkowo wyposażona w kilka strzelnic, na wypadek gdyby przeciwnik atakował nie mostem, a położonymi niżej polami.



Widoczne zachowane mocowania służące do zamknięcia strzelnicy pancerną tarczka.